Dù không từng tổ chức kỳ Thế vận hội nào, sân vận động Olympic Phnôm Pênh vẫn được xem là một biểu tượng lịch sử và kiến trúc quan trọng bậc nhất tại Campuchia. Với lối thiết kế độc đáo mang đậm dấu ấn Khmer kết hợp tư duy hiện đại của thế kỷ 20, sân vận động này không chỉ là trung tâm thể thao mà còn là điểm đến văn hóa và du lịch nổi bật giữa lòng thủ đô. Cùng tìm hiểu câu chuyện ít người biết về sân vận động Olympic Campuchia – nơi lưu giữ một phần linh hồn của quốc gia chùa tháp.
Nguồn gốc tên gọi và lịch sử xây dựng sân vận động Olympic Phnôm Pênh
Không ít người thắc mắc vì sao Campuchia lại có “sân vận động Olympic” trong khi chưa từng tổ chức kỳ Thế vận hội nào. Để hiểu rõ điều này, trước tiên cần quay lại thời kỳ hình thành của công trình độc đáo này – nơi phản ánh khát vọng hiện đại hóa và hội nhập thể thao quốc tế của Campuchia từ những năm 1960.
Vì sao gọi là “sân vận động Olympic”?
Sân vận động Olympic Phnôm Pênh (Olympic Stadium Phnom Penh) là tên gọi phổ biến của sân quốc gia Campuchia, được xây dựng vào đầu thập niên 60.
Tên gọi “Olympic” không phải vì tổ chức Thế vận hội, mà là biểu tượng cho tầm nhìn quốc tế, mong muốn sánh vai cùng thể thao thế giới của Campuchia thời đó.
Đây là thời kỳ đất nước còn theo chế độ quân chủ dưới sự trị vì của Quốc vương Norodom Sihanouk – người có tầm nhìn hiện đại, đặc biệt quan tâm đến thể thao và nghệ thuật.
Thời gian và bối cảnh xây dựng
- Khởi công: năm 1962 – Hoàn thành: năm 1964
- Bối cảnh: Campuchia đang bước vào thời kỳ ổn định và phát triển sau khi giành độc lập từ Pháp (1953), với tham vọng vươn ra thế giới.
- Sân được xây dựng như một phần trong khu liên hợp thể thao quốc gia, chuẩn bị cho khả năng đăng cai các sự kiện thể thao khu vực và ứng cử Olympic trong tương lai.
Kiến trúc sư đứng sau công trình mang tính biểu tượng
- Công trình do Kiến trúc sư Vann Molyvann, người được mệnh danh là “cha đẻ của Kiến trúc Khmer hiện đại”, thiết kế.
- Ông là một trong những trí thức Khmer du học Pháp về nước sau độc lập và có tư tưởng thiết kế mang tính cách tân sâu sắc, kết hợp hài hòa kiến trúc bản địa với hiện đại.
- Sân vận động Olympic Phnôm Pênh được xem là một trong những kiệt tác của ông, đánh dấu đỉnh cao thời kỳ “Kiến trúc hiện đại Campuchia”.
Vị trí và quy mô ban đầu
- Tọa lạc tại trung tâm thủ đô Phnôm Pênh, nằm trên đại lộ Preah Sihanouk
- Sức chứa ban đầu lên tới 60.000 chỗ ngồi – lớn nhất tại Đông Dương vào thời điểm khánh thành
- Khuôn viên sân ao gồm:
- Sân bóng đá trung tâm
- Đường chạy điền kinh
- Khu bơi lội (Olympic Swimming Pool)
- Nhà thi đấu trong nhà
- Khu huấn luyện và nhà ở vận động viên
Như vậy, tên gọi “sân Olympic” không mang nghĩa chức năng Olympic như ở Tokyo hay Paris, mà là biểu tượng cho hoài bão quốc gia và sự trỗi dậy của thể thao Campuchia trong thời kỳ vàng son.
Kiến trúc và thiết kế đặc biệt của sân vận động Olympic Campuchia
Không chỉ là trung tâm thể thao quốc gia, sân vận động Olympic Phnôm Pênh còn được ví như một “kiệt tác kiến trúc hiện đại Đông Nam Á” vào thập niên 60. Với thiết kế táo bạo, kết hợp yếu tố truyền thống Khmer và triết lý xây dựng hiện đại, sân đã trở thành biểu tượng kiến trúc mang tầm khu vực, được nhiều chuyên gia quốc tế đánh giá cao.
Kiến trúc Khmer hiện đại – dấu ấn của Vann Molyvann
Công trình do kiến trúc sư huyền thoại Vann Molyvann thiết kế – người tiên phong trong trào lưu “Kiến trúc Khmer mới” (New Khmer Architecture).
Phong cách này nổi bật với việc:
- Kết hợp hình khối mạnh mẽ của kiến trúc hiện đại phương Tây
- Áp dụng thông gió tự nhiên, mái nghiêng phù hợp khí hậu nhiệt đới
- Lồng ghép tinh thần Khmer truyền thống vào hình thức và vật liệu xây dựng
Kết quả là một thiết kế vừa hiện đại, vừa phù hợp văn hóa và khí hậu bản địa – rất khác biệt so với các SVĐ phương Tây cùng thời.
Cấu trúc và bố cục tổng thể
- Sân chính hình oval, có đường chạy điền kinh bao quanh sân cỏ trung tâm.
- Hệ thống khán đài được xây dựng bằng bê tông đúc tại chỗ, có độ nghiêng hợp lý tạo tầm nhìn tối ưu từ mọi vị trí.
- Hệ thống thoát nước ngầm dưới sân cực kỳ tiên tiến, được thiết kế để tránh ngập dù trong mùa mưa lớn.
- Xung quanh là các công trình phụ trợ:
- Hồ bơi Olympic ngoài trời
- Nhà thi đấu đa năng
- Sân tập luyện, khuôn viên cây xanh
Đặc biệt: phần lớn công trình được xây dựng bằng nguồn lực và vật liệu nội địa, không phụ thuộc nước ngoài – thể hiện năng lực kiến trúc tự chủ của Campuchia thời điểm đó.
Tư duy thiết kế sinh thái – đi trước thời đại
- Mái che sân và khán đài được bố trí để tận dụng bóng mát tự nhiên và dòng khí đối lưu, giảm thiểu sử dụng điện
- Cây xanh bao quanh sân góp phần điều hòa vi khí hậu
- Nước mưa được tái sử dụng qua hệ thống thoát – lọc – dẫn tưới
- Ngay cả vị trí đặt sân cũng được tính toán để đón gió tốt, giảm nóng bức cho khán giả
Sự công nhận của giới kiến trúc quốc tế
- Năm 2017, sân được đưa vào danh sách “di sản kiến trúc cần bảo tồn của châu Á” bởi nhiều tổ chức nghiên cứu quốc tế
- Được giảng dạy trong các giáo trình kiến trúc tại Singapore, Nhật Bản và Pháp như một hình mẫu của kiến trúc hậu thuộc địa Đông Nam Á
- Báo chí quốc tế từng ca ngợi sân như “một biểu tượng của tinh thần độc lập và sáng tạo của Campuchia non trẻ”
Nhìn từ góc độ kiến trúc, sân vận động Olympic Campuchia không chỉ là một nơi tổ chức thể thao – mà là biểu tượng cho một nền văn hóa đang thức tỉnh, vươn lên, và thể hiện bản sắc dân tộc qua từng khối bê tông và đường nét thiết kế.
Vai trò của sân vận động trong thể thao Campuchia và các sự kiện lớn
Từ khi hoàn thành vào năm 1964 cho đến nay, sân vận động Olympic Phnôm Pênh vẫn giữ vai trò trung tâm thể thao quốc gia, là nơi chứng kiến nhiều cột mốc quan trọng trong lịch sử thể thao Campuchia. Đồng thời, nơi đây cũng là điểm đến của nhiều sự kiện tầm cỡ khu vực, góp phần nâng cao vị thế thể thao nước này trên bản đồ Đông Nam Á.
Trung tâm tổ chức các môn thể thao quốc gia
Sân chính của đội tuyển bóng đá quốc gia Campuchia – nơi diễn ra hầu hết các trận đấu vòng loại World Cup, AFF Cup, SEA Games…
Là địa điểm thường xuyên tổ chức giải vô địch quốc gia Campuchia (C-League) và các trận đấu lớn giữa các CLB hàng đầu như Phnom Penh Crown, Boeung Ket FC…
Sân vận động được dùng để tổ chức các môn như:
- Điền kinh
- Lễ khai mạc và bế mạc các đại hội thể thao quốc nội
- Các chương trình huấn luyện thể thao trẻ
Với sức chứa hơn 50.000 chỗ ngồi hiện tại, sân là niềm tự hào thể thao của quốc gia chùa tháp.
Địa điểm trọng điểm tại SEA Games 2023
Tái xuất mạnh mẽ trong vai trò sân vận động chính thức của SEA Games 32 do Campuchia đăng cai năm 2023
Sân Olympic Phnôm Pênh là nơi tổ chức:
- Lễ khai mạc và bế mạc hoành tráng
- Các môn thi đấu chính (bóng đá nam, điền kinh, một phần thi đấu thể dục thể thao)
Đây cũng là lần đầu tiên kể từ khi xây dựng, sân được truyền hình trực tiếp khắp khu vực Đông Nam Á với hệ thống âm thanh – ánh sáng được nâng cấp theo chuẩn quốc tế
Hình ảnh sân Olympic rực rỡ trong lễ khai mạc SEA Games 2023 đã khiến quốc tế đánh giá cao công tác tổ chức của Campuchia
Sự kiện văn hóa – giải trí và cộng đồng
Ngoài thể thao, sân còn là địa điểm tổ chức sự kiện cộng đồng lớn nhất tại Campuchia:
- Lễ hội âm nhạc, lễ mừng năm mới Khmer
- Các sự kiện chính trị – quốc gia
- Concert, diễu hành văn hóa, sự kiện của UNESCO, ASEAN…
Góp phần đưa sân trở thành trung tâm văn hóa thể thao đa năng, kết nối công chúng nhiều thế hệ
Góp phần định hình bản sắc thể thao quốc gia
- Là “cái nôi” nuôi dưỡng nhiều vận động viên tài năng trong điền kinh, bóng đá, bơi lội
- Giúp Campuchia có môi trường thi đấu chuyên nghiệp, từ đó cải thiện thành tích khu vực
- Khơi gợi tinh thần thể thao trong giới trẻ và thúc đẩy văn hóa rèn luyện thể chất
Với vai trò đa dạng – từ thể thao chuyên nghiệp đến sự kiện cộng đồng – sân vận động Olympic Campuchia đã vượt xa chức năng ban đầu, trở thành trái tim thể thao và biểu tượng niềm tự hào dân tộc của người dân Campuchia.
Sân vận động Olympic Phnôm Pênh không chỉ là nơi tổ chức thi đấu thể thao – mà là công trình mang giá trị kiến trúc, văn hóa và lịch sử to lớn đối với người dân Campuchia. Từ hoài bão quốc gia những năm 60, đến di sản kiến trúc cần bảo tồn trong thế kỷ 21, sân đã đi qua nhiều biến động và vẫn giữ nguyên vị trí biểu tượng giữa lòng thủ đô.
Dù không hào nhoáng như những SVĐ hiện đại trong khu vực, nhưng sân vận động Olympic Campuchia lại mang đến một câu chuyện sâu sắc, nhấn mạnh vào bản sắc dân tộc và tư duy phát triển bền vững. Đây là lý do vì sao công trình này ngày càng thu hút sự quan tâm từ giới kiến trúc, du khách quốc tế và người yêu thể thao toàn cầu. Đừng quên theo dõi Thể Thao Olympic để đọc thêm nhiều bài viết thú vị về kiến thức Olympic và thể thao Đông Nam Á!
Thể Thao Olympic sẽ luôn đồng hành cùng bạn, khám phá những chặng đường Olympic thú vị!