Thế vận hội Olympic không chỉ là một sự kiện thể thao – đó là nơi kết nối hàng tỷ con tim yêu thể thao trên khắp hành tinh. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ từ nguồn gốc lịch sử đến những sự thật bất ngờ xung quanh sự kiện thể thao lớn nhất thế giới này.
Thế vận hội Olympic là gì?
Thế vận hội Olympic (Olympic Games) là sự kiện thể thao quốc tế lớn nhất hành tinh, quy tụ nhiều quốc gia tham gia nhất và được tổ chức định kỳ 4 năm một. Olympic bao gồm hai hình thức: Olympic Mùa hè và Olympic Mùa Đông, diễn ra xen kẽ nhau cách 2 năm.
Cơ quan tổ chức chính là Ủy ban Olympic Quốc tế (IOC), đặt trụ sở tại Thụy Sĩ. Mục tiêu lớn nhất của Olympic là thúc đẩy hòa bình, đoàn kết quốc tế thông qua thể thao.
Lịch sử hình thành và phát triển Thế vận hội Olympic
Nguồn gốc cổ đại từ Hy Lạp
Thế vận hội bắt nguồn từ Olympia, Hy Lạp vào năm 776 tr.CN như một nghi lễ dâng lên thần Zeus. Các môn thi đấu lúc đầu bao gồm chạy, võ, ném đĩa… Chỉ có nam giới đến từ các thành bang Hy Lạp được tham dự, và họ phải… khỏi trang khi thi đấu.
Olympic hiện đại do Pierre de Coubertin sáng lập
Năm 1896, Nam tước Pierre de Coubertin đã khôi phục Thế vận hội dưới dạng hiện đại, với lần đầu tổ chức tại Athens. Từ đó, Olympic trở thành biểu tượng của tinh thần hợp tác quốc tế.
Biểu tượng Olympic nổi tiếng nhất là 5 vòng tròn đan xen đại diện cho 5 châu lục: Á, Âu, Mỹ, Phi, Ô-xtrây-li-a.
Các mốc lịch sử quan trọng
- 1924: Olympic Mùa Đông đầu tiên được tổ chức
- 1960: Lần đầu được phát sóng trên truyền hình
- 1992: Olympic chia lễ theo Mùa hè và Mùa Đông cách 2 năm
Những kỳ Olympic đáng nhớ nhất lịch sử
Berlin 1936 – Khi chính trị và thể thao giao thoa
Olympic Berlin đánh dấu lần đầu Olympic được tổ chức như một công cụ tuyên truyền chính trị. Dưới sự chỉ đạo của Adolf Hitler, sự kiện này nhằm khoe sự “vượt trội” của Đức quốc xã. Tuy nhiên, Jesse Owens – vận động viên da đen người Mỹ đã giành 4 HCV, lật ngược tuyên bố thắng của phát xít.
Tokyo 1964 – Đình cao công nghệ và tâm nhìn
Kỳ Olympic đầu tiên tại châu Á đã đề cao công nghệ và hệ thống vận hành hiện đại. Nhiều hạng mục được xây mới hoàn toàn, và trực tiếp được truyền hình màu đầu tiên. Tokyo 1964 là công cụ của Nhật Bản sau Chiến tranh Thế giới II.
Bắc Kinh 2008 – Khi Trung Quốc khẳng định vị thế
Lễ khai mạc Olympic 2008 đặt kỷ lục về chi phí, quy mô và ấn tượng nghệ thuật. Trung Quốc đã giành địa vị đứng đầu bảng huy chương và khẳng định tương lai thể thao của mình với thế giới.
Tokyo 2020 – Olympic trong bóng đen đại dịch
Diễn ra giữa đại dịch COVID-19, Tokyo 2020 là kỳ Olympic đầu tiên tổ chức không khán giả. Các biện pháp phòng dịch nghiêm ngặt, tuy nhiên tinh thần Olympic vẫn lan tỏa.
Các môn thể thao trong Olympic
Danh sách các môn thi đấu nổi bật
Tính đến Olympic Tokyo 2020, có hơn 30 môn thể thao chính thức với hàng trăm nội dung thi đấu. Dưới đây là những nhóm môn tiêu biểu:
- Điền kinh: Là môn cơ bản nhất, được coi là “trái tim” của Olympic với các nội dung chạy, nhảy xa, nhảy cao, ném lao…
- Bơi lội: Bao gồm bơi tự do, bơi bướm, bơi ngửa, bơi hỗn hợp…
- Thể dục dụng cụ: Gồm thể dục nghệ thuật, thể dục nhào lộn và thể dục nhịp điệu.
- Bóng đá: Chỉ dành cho nam dưới 23 tuổi (có tối đa 3 cầu thủ quá tuổi), nữ không giới hạn.
- Bóng rổ, bóng chuyền, bóng ném: Các môn đồng đội có sức hút rất lớn.
- Cử tạ, đấu kiếm, quyền Anh, vật, judo: Là những môn truyền thống của Olympic.
- Các môn mới: Trượt ván (skateboarding), leo núi thể thao, karate và lướt sóng đã được đưa vào Tokyo 2020.
Tiêu chí đưa môn thể thao vào Olympic
Để một môn thể thao được đưa vào Thế vận hội, nó cần đáp ứng nhiều tiêu chí nghiêm ngặt do Ủy ban Olympic Quốc tế (IOC) đặt ra:
- Phổ biến toàn cầu: Phải có sự hiện diện và thi đấu chính thức ở nhiều quốc gia trên các châu lục.
- Có tổ chức quản lý quốc tế: Mỗi môn cần có liên đoàn quốc tế độc lập và có hệ thống luật lệ chuẩn hóa.
- Tính hấp dẫn truyền thông: Phải đảm bảo đủ thu hút khán giả, đài truyền hình và nhà tài trợ.
- Phù hợp với tinh thần Olympic: Bao gồm tính công bằng, không bạo lực, có yếu tố cạnh tranh lành mạnh.
Việc đưa môn mới vào Olympic thường được cân nhắc từ 5–10 năm trước kỳ đại hội, và phải được bỏ phiếu thông qua bởi các thành viên IOC.
Những môn đã bị loại khỏi Olympic
Không ít môn từng có mặt trong Olympic nhưng bị loại vì nhiều lý do khác nhau:
- Kéo co: Từng là môn thi chính thức từ 1900 đến 1920.
- Polo ngựa: Bị loại do chi phí tổ chức cao và thiếu sự phổ biến.
- Cricket: Dù phổ biến ở một số quốc gia nhưng thiếu tính toàn cầu.
- Lacrosse: Môn thể thao có nguồn gốc Bắc Mỹ nhưng chưa đủ độ phủ quốc tế.
Việc loại bỏ hoặc thêm mới các môn thể thao là minh chứng cho sự thay đổi và thích ứng của Olympic với xu hướng thể thao hiện đại và thị hiếu khán giả.
Những hiểu lầm phổ biến về Thế vận hội Olympic
Dù đã tồn tại hàng thế kỷ và được xem là sự kiện thể thao lớn nhất hành tinh, Thế vận hội Olympic vẫn thường bị hiểu sai ở một số khía cạnh. Dưới đây là những kiến thức Olympic sai lầm phổ biến mà bạn nên biết để hiểu đúng hơn về sự kiện này:
Olympic chỉ có một kỳ duy nhất – mùa hè
Sai. Olympic gồm hai kỳ riêng biệt: Olympic Mùa hè và Olympic Mùa đông, tổ chức cách nhau 2 năm. Olympic Mùa hè tập trung các môn phổ biến toàn cầu như điền kinh, bơi, bóng đá…, còn Olympic Mùa đông gồm các môn như trượt tuyết, trượt băng nghệ thuật, khúc côn cầu trên băng… Việt Nam hiện mới chỉ tham dự Olympic Mùa hè do chưa phát triển các môn thể thao mùa đông.
Tất cả các quốc gia đều tham dự Olympic
Không chính xác. Dù Olympic hướng đến sự toàn diện toàn cầu, nhưng không phải nước nào cũng đủ điều kiện tham dự mỗi kỳ. Một số quốc gia không đủ tiêu chuẩn thi đấu, hoặc vướng vấn đề tài chính, chính trị, nội chiến…
5 vòng tròn Olympic đại diện cho 5 châu lục
Phổ biến nhưng không chính xác hoàn toàn. Theo giải thích chính thức của IOC, 5 vòng tròn không trực tiếp đại diện cho 5 châu lục. Chúng tượng trưng cho sự đoàn kết giữa các vận động viên đến từ mọi nơi trên thế giới.
Màu sắc của các vòng (xanh, vàng, đen, xanh lá, đỏ) cùng nền trắng được chọn sao cho ít nhất một trong số chúng xuất hiện trên mọi quốc kỳ quốc gia vào thời điểm thiết kế (năm 1913).
Olympic là nơi các VĐV nhận mức lương cao nhất
Sai. Olympic không trả lương cho vận động viên. Đa số VĐV sống bằng tài trợ, lương từ CLB hoặc tiền thưởng từ quốc gia. Thậm chí, nhiều vận động viên phải tự chi trả cho huấn luyện, ăn ở và di chuyển khi thi đấu.
Tuy nhiên, nếu đoạt huy chương, nhiều quốc gia sẽ thưởng rất lớn – chẳng hạn Singapore từng thưởng hơn 700.000 USD cho HCV Olympic.
Vai trò và ý nghĩa toàn cầu của Olympic
Thúc đẩy hòa bình và tinh thần đoàn kết quốc tế
Một trong những giá trị cốt lõi của Thế vận hội là tinh thần hòa bình và đoàn kết toàn cầu thông qua thể thao. Các kỳ Olympic quy tụ hàng trăm quốc gia – trong đó có những quốc gia đang xung đột – cùng tham gia thi đấu trên tinh thần hữu nghị, tôn trọng đối thủ và đề cao giá trị con người.
Lời thề Olympic và biểu tượng 5 vòng tròn đan xen chính là đại diện cho sự kết nối các châu lục, không phân biệt sắc tộc, chính trị hay tôn giáo.
Thúc đẩy phát triển văn hóa và giao lưu toàn cầu
Mỗi kỳ Olympic đều là dịp để chủ nhà quảng bá văn hóa dân tộc thông qua lễ khai mạc, kiến trúc, ẩm thực và nghệ thuật truyền thống. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để người dân thế giới khám phá những nền văn hóa khác biệt qua hàng ngàn VĐV và đoàn thể thao.
Thúc đẩy kinh tế và hạ tầng của nước chủ nhà
Việc đăng cai Olympic thường kéo theo các khoản đầu tư khổng lồ vào hạ tầng giao thông, thể thao, công nghệ và du lịch. Dù chi phí có thể gây tranh cãi, nhưng nếu tổ chức hiệu quả, Olympic giúp tạo việc làm, tăng GDP và đẩy mạnh ngành du lịch trong nhiều năm sau đó.
Truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ
Olympic là nơi sản sinh những hình mẫu truyền cảm hứng mạnh mẽ như: Usain Bolt, Simone Biles, Michael Phelps… Những câu chuyện vượt khó, nỗ lực bền bỉ của VĐV khiến hàng triệu bạn trẻ yêu thể thao, sống tích cực và theo đuổi ước mơ của mình.
Tại Việt Nam, hình ảnh Hoàng Xuân Vinh đứng trên bục cao nhất tại Olympic Rio 2016 đã truyền động lực lớn cho nhiều VĐV trẻ theo đuổi con đường chuyên nghiệp.
Thế vận hội Olympic không chỉ là sân chơi thể thao lớn nhất hành tinh mà còn là biểu tượng của hòa bình, đoàn kết và khát vọng vươn lên không ngừng của con người. Từ những ngày đầu ở Olympia cổ đại, đến những kỳ đại hội hiện đại thu hút hàng tỷ khán giả toàn cầu, Olympic đã và đang giữ một vai trò không thể thay thế trong đời sống thể thao và văn hóa thế giới.
Việc hiểu đúng về Thế vận hội Olympic – từ lịch sử, cấu trúc, các môn thi đấu cho đến những giá trị tinh thần mà nó mang lại – sẽ giúp chúng ta thêm trân trọng ý nghĩa sâu sắc của sự kiện đặc biệt này, và tiếp tục cổ vũ cho những vận động viên đang ngày đêm nỗ lực vì màu cờ sắc áo. Đừng quên theo dõi chuyên mục “Kiến thức Olympic” tại thethaoolympic.info để cập nhật những bài viết chuyên sâu và đầy cảm hứng về thế giới Olympic!